Ο Κάρστεν Χεν (γενν. 1973) εργάζεται ως δημοσιογράφος γεύσης και οίνου σε διεθνή περιοδικά. Με το πλήρες όνομά του, Carsten Sebastian Henn, έχει υπογράψει πολλά αστυνομικά βιβλία, με αρκετή γευσιγνωσία και γαστρονομία. Το βιβλίο του Ο ταχυδρόμος των βιβλίων, που μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη, κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση της Μαρίας Μαντή, κι έχει μεταφραστεί σε περίπου τριάντα γλώσσες.
Λένε πως τα βιβλία βρίσκουν τους αναγνώστες μόνα τους. Μερικές φορές οι αναγνώστες δεν χρειάζονται κάποιον να τους δείξει τον δρόμο;
Είναι υπέροχο να βρούμε κάποιον να μας καθοδηγεί, ώστε να βρούμε τον δρόμο μας. Μερικές φορές χρειαζόμαστε έναν άνθρωπο να μας υποστηρίζει, επειδή ο δρόμος αυτός είναι κακοτράχαλος και επικίνδυνος. Σε ό,τι αφορά τα βιβλία, είμαι ευγνώμων σε όλες εκείνες τις συστάσεις που μου επέτρεψαν να βρω και να διαβάσω βιβλία τα οποία δεν θα έφταναν ποτέ σε μένα.
Ο Καρλ Κόλχοφ, ο ήρωας του μυθιστορήματός σας, είναι βιβλιοπώλης και λάτρης των βιβλίων. Συνηθίζεται ο βιβλιοπώλης να είναι και φιλαναγνώστης;
Πολύ σπάνια συναντώ βιβλιοπώλες για τους οποίους τα βιβλία είναι απλώς ένα ακόμα είδος προς πώληση, βιβλιοπώλες που θα μπορούσαν να πουλούν πατάτες ή ομπρέλες. Τα βιβλία έχουν μια μαγεία στην οποία δύσκολα αντιστέκεσαι κι οι άνθρωποι χρειάζονται κάτι περισσότερο από αέρα, νερό και τροφή για να επιβιώσουν. Οι ιστορίες έχουν κι αυτές ζωτική σημασία, μέσα απ’ αυτές αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και τη θέση μας μέσα σ’ αυτόν.
Ο Καρλ εργάζεται σε ένα παλιό, παραδοσιακό βιβλιοπωλείο και είναι αγαπητός, σε αντίθεση με τη Σαμπίνε, στην οποία ανήκει το βιβλιοπωλείο. Γιατί έχουν τόσο διαφορετικές απόψεις μεταξύ τους;
Η Σαμπίνε πιστεύει ότι οι αλγόριθμοι παίρνουν τις καλύτερες αποφάσεις για το πώς πρέπει να διαχειρίζεσαι ένα βιβλιοπωλείο και για το τι επιθυμούν οι πελάτες. Ξεχνά ότι τα βιβλιοπωλεία είναι πάντα ένα μέρος συναναστροφής και ανταλλαγής, ένα μέρος όπου μια κοινότητα έρχεται σε επαφή ωθούμενη από την αγάπη της για τη λογοτεχνία. Ο Καρλ το καταλαβαίνει αυτό, κατανοεί τους ανθρώπους καλύτερα από κάθε αλγόριθμο και γι’ αυτό προτείνει τα σωστά βιβλία παρέχοντας ταυτόχρονα την ανθρώπινη επαφή που αποζητούν οι πελάτες. Η Σαμπίνε από τη μεριά της προχωρεί ένα βήμα παραπέρα: Δεν ψάχνει για βιβλία που θέλουν οι πελάτες, αλλά για βιβλία που χρειάζονται.
Ο Καρλ έχει και προσωπική σχέση με κάποιους πελάτες. Τους επισκέπτεται για να τους παραδώσει βιβλία κι έτσι δημιουργεί με τον καιρό ένα δέσιμο μαζί τους, σωστά;
Ο Καρλ αποτελεί τη μοναδική επαφή που έχουν με τον κόσμο ορισμένοι πελάτες του κι εκείνοι με τη σειρά τους είναι η μοναδική του επαφή με τον κόσμο της λογοτεχνίας. Μοιράζονται την ίδια αγάπη για τα βιβλία, για τις ιστορίες και για την ανάγνωση αυτή καθαυτή. Όσο διαφορετικοί κι αν φαίνονται, είναι αδελφές ψυχές. Το να μιλάς με κάποιον για βιβλία είναι μια διαδικασία πολύ προσωπική, πολύ ιδιαίτερη, που αποκαλύπτει πολλά πράγματα, δημιουργώντας μια σχέση υφασμένη μ’ έναν τρόπο μοναδικό.
Ποια κριτήρια χρησιμοποιεί για να συνδέσει τους αναγνώστες με τα βιβλία;
Το να ακούς είναι μια αρετή όλο και πιο σπάνια στις μέρες μας.
Ο Καρλ ακούει πραγματικά τους ανθρώπους, αφιερώνει χρόνια και προσοχή σε αυτά που του λένε – το να ακούς είναι μια αρετή όλο και πιο σπάνια στις μέρες μας. Κατά συνέπεια, γνωρίζει τι επιθυμούν κατά βάθος. Δεν θα τους πρότεινε ποτέ βιβλία που δεν θα παράγγελναν από μόνοι τους.
Και μια μέρα συναντά τη μικρή Σάσα. Πώς καταφέρνουν να επικοινωνήσουν και να λυτρωθούν από τη μοναξιά που βιώνουν και οι δύο;
Τους συνδέει η αγάπη τους για τα βιβλία, αλλά και η αγάπη τους για τους ανθρώπους.
Μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματός σας μαθαίνουμε για τα βιβλία, τα βιβλιοπωλεία και την αγωνία που τα κατέχει να πουλήσουν τα βιβλία τους. Κατά τη γνώμη σας, κινδυνεύει το βιβλίο από την οικονομική κρίση;
Έχω την αίσθηση ότι οι εκδότες έχουν γίνει περισσότερο επιφυλακτικοί, ίσως και πιο φοβισμένοι σε ό,τι αφορά τις νέες κυκλοφορίες. Αυτό είναι πολύ ανησυχητικό, γιατί σημαίνει πως τα βιβλία που κινούνται έξω από το κυρίαρχο ρεύμα πλέον δεν εκδίδονται. Για να εξελιχθεί όμως η λογοτεχνία χρειάζεται ακριβώς τέτοιες ιστορίες και κάποιοι αναγνώστες μπορεί να χρειάζονταν αυτά τα βιβλία που δεν είδαν ποτέ το φως της μέρας· αυτό με στενοχωρεί πολύ.
Μήπως αυτό ήταν η αφορμή για να γράψετε το μυθιστόρημα Ο ταχυδρόμος των βιβλίων;
Την ιδέα γι’ αυτό το μυθιστόρημα την είχα στο μυαλό μου εφτά χρόνια πριν ξεκινήσω να το γράφω και τότε δεν υπήρχε καμιά κρίση στον ορίζοντα. Σ’ αυτή τη δουλειά ήθελα να εστιάσω στην παγκοσμιότητα και στη διαχρονικότητα μιας ανθρώπινης εμπειρίας.
Ζούμε στην εποχή που τα κινητά και οι υπολογιστές έχουν κυριαρχήσει. Γιατί όμως ακόμη το βιβλίο εξακολουθεί να αντιστέκεται;
Πιστεύω ότι η ανάγκη για επαφή είναι μεγαλύτερη από ποτέ, καθώς πολλοί άνθρωποι είναι πιο μοναχικοί σε σχέση με το παρελθόν. Η ανάγνωση ενός μυθιστορήματος δεν μπορεί να αντικατασταθεί από οτιδήποτε, ούτε από κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι εικονικής πραγματικότητας, ούτε από οποιαδήποτε επιτυχία του Χόλυγουντ που μπορείς να δεις σε μια υπερσύγχρονη οθόνη κινηματογράφου. Αυτοί που διαβάζουν δεν είναι ποτέ μόνοι τους, θέλουν να συζητήσουν με άλλους ανθρώπους γι’ αυτό που διάβασαν, όλες εκείνες τις σελίδες και τις γραμμές που τους συγκίνησαν. Στις μέρες μας γίνεται μεγάλη κουβέντα για την ενσυνειδητότητα και την ενσυναίσθηση, και η ανάγνωση ενός βιβλίου είναι αυτό ακριβώς. Συντονίζει τέλεια τις συναισθηματικές μας κεραίες, εμπλουτίζοντας την αίσθηση της συμπόνιας. Το διάβασμα είναι ζωτικής σημασίας για τον άνθρωπο και η έντυπη μορφή του θα μας είναι πάντα απαραίτητη.
Τι θα θέλατε να πείτε στους αναγνώστες σας στην Ελλάδα;
Στη διάρκεια της τελευταίας μου επίσκεψης στην Αθήνα, είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ το Θέατρο του Διονύσου στη νότια πλαγιά της Ακρόπολης. Καθώς γράφω κι εγώ θεατρικά έργα, ένιωσα έντονη συγκίνηση επειδή βρισκόμουν στο μέρος όπου γεννήθηκε το θέατρο, εκεί όπου παρουσίαζαν πρώτη φορά τα έργα τους ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης. Η επίσκεψη σ’ έναν τόπο που επηρέασε θετικά όλο τον κόσμο ήταν ένα δώρο απίστευτο! Στεκόμουν εκεί πέρα για πολλή ώρα προσπαθώντας να φανταστώ πώς ήταν να παρακολουθείς ένα θεατρικό έργο στην αρχαιότητα. Ήταν λοιπόν μεγάλη η χαρά μου όταν έμαθα ότι το μυθιστόρημά μου θα μεταφραζόταν στα ελληνικά. Ήταν πάντα το όνειρό μου κι αποτέλεσε για μένα μεγάλη τιμή.
Μετάφραση από τα αγγλικά: Απόστολος Σπυράκης
Δείτε εδώ συνεντεύξεις του κ.Ιντζέμπελη