Η πρόσφατη εν ψυχρώ δολοφονία του νεαρού οπαδού του «ΑΡΗ», Άλκη Καμπανού, συγκίνησε την ελληνική κοινωνία η οποία, όπως συμβαίνει πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις, δήλωσε έκπληκτη. Κι όμως, δεν είναι μονομερές περιστατικό η δολοφονία αυτή, δεδομένου ότι οι εκδηλώσεις βίας με αφορμή αθλητικές διοργανώσεις (κυρίως ποδοσφαιρικές) έχουν αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια. Όπως αναφέρει ο δημοσιογράφος Γιώργος Λυκοκάπης, «“Σύστημα” έχουν γίνει οι απρόκλητες επιθέσεις σε ανυποψίαστους πολίτες , από χούλιγκαν  οι οποίοι “περιπολούν” ως άλλα τάγματα εφόδου και επιτίθενται όταν διαπιστώσουν πως έχουν να κάνουν με οπαδούς ή απλούς φίλους αντίπαλης ομάδας». Ας θυμηθούμε, επίσης, τα αιματηρά επεισόδια σε τελικό κυπέλου στο Βόλο, ανάλογες δολοφονίες οπαδών διαφόρων ομάδων στο παρελθόν ή και τον εμπρησμό αυτοκινήτου με φιλάθλους του ΠΑΟΚ στην εθνική οδό έξω από την Αθήνα. Το πρόβλημα, είναι γενικότερο και δεν έχει να κάνει μόνο με το χουλιγκανισμό.

Το ζήτημα του χουλιγκανισμού είναι ένα αμιγώς κοινωνικό πρόβλημα. Οι πράξεις χουλιγκανισμού, η υβριστική συμπεριφορά σε γήπεδα, κατά τη διάρκεια αγώνων – πολλές φορές με ρατσιστική διάθεση – το άναμα πυρσών, φωτοβολίδων, οι κακόβουλες ζημιές σε περιουσία, η παράνομη είσοδος οπαδών στον αγωνιστικό χώρο (συνήθως με βίαιες διαθέσεις), οι ομαδικές συγκρούσεις οπαδών διαφορετικών ομάδων εντός και εκτός των γηπέδων και οι αναίτιες συγκρούσεις οπαδών με την Αστυνομία, είναι συμπεριφορές που συνδέουν το «παζλ» μιας αρρωστημένης κατάστασης. Ο κύριος παράγοντας που συμβάλλει στα επεισόδια είναι η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού, η οποία καλλιεργεί την επιδίωξη της νίκης με κάθε μέσο, οξύνει τον ανταγωνισμό και δυναμιτίζει το κλίμα των αθλητικών συναντήσεων. Συμβάλλει ουσιαστικά και η ανοχή και υπόθαλψη του φανατισμού από τους παράγοντες που διοικούν τα σωματεία ενθαρρύνουν την «οπαδοποίηση» των φιλάθλων και την εκδήλωση βίαιων συμπεριφορών στους αθλητικούς χώρους. Μέσα σε όλα αυτά, οι πιεστικές συνθήκες ζωής, κυρίως στις μεγαλουπόλεις, η ανεργία και τα γενικότερα προβλήματα, συνιστούν τη σκληρή σημερινή πραγματικότητα και προκαλούν τη δυσαρέσκεια και την αντίδραση των νέων, η οποία συχνά διοχετεύεται σε αντικοινωνικές πράξεις. Τέλος, η έλλειψη ισχυρής πολιτικής βούλησης και η ελαστικότητα στην εφαρμογή των νόμων ενθαρρύνουν την παραβατική και αξιόποινη συμπεριφορά. Δυστυχώς ζούμε την απόλυτη παρακμή του ελληνικού ποδοσφαίρου. Το Στοίχημα, οι κασέτες με υποκλοπές συνομιλιών, τα παιχνίδια των μάνατζερ και των ανθρώπων του υποκόσμου που εισέβαλαν στο ποδόσφαιρο για να γεμίσουν τις τσέπες τους, το σκηνικό τρόμου που στήνεται δεν συνδυάζεται με τον αθλητισμό.

Όμως εδώ δεν έχουμε με μια αμιγώς χουλιγκανιστική έκφραση βίας, αλλά με κάτι ακόμη πιο άγριο, το οποίο, παρόλο που αποτελεί προϊόν του χουλιγκανισμού, συνδέεται με γενικότερη αύξηση της εγκληματικότητας και κυρίως των εγκλημάτων κατά της ζωής, τα οποία, τελευταία έχουν επίσης δραματικά αυξηθεί στη χώρα μας (ας θυμηθούμε, μόνο, τις τόσες γυναικοκτονίες του τελευταίου έτους και θα καταλάβουμε τι εννοώ). Ποια μπορεί να είναι η αιτία αυτής της έξαρσης. Σύμφωνα με συνέντευξη του Στάθη Μπαρτζώκα στο Δημήτρη Δανίκα, για το «ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ», «παράλληλα με την πανδημία του κορωνοϊού παρατηρείται και πανδημία παράνοιας. Γι’ αυτό λέμε «χάθηκε το μέτρο» ή «ο κόσμος τρελάθηκε». Τα περιστατικά στα οποία αναφέρεσαι (σ.σ. εγκλήματα κατά της ζωής κ.λπ.) έχουν αυξηθεί κατά 30%. Τόσο αυξήθηκε η ψυχοπαθολογία των ατόμων μέσα στην καραντίνα. Γι’ αυτό παρατηρούνται διάφορες ακραίες συμπεριφορές.»  Προσθέτει ο διαπρεπής συμπατριώτης μας ψυχίατρος: «Αυτές οι συμπεριφορές σχετίζονται με τον ναρκισσισμό του καθενός.  Δηλαδή ο καθένας νοιάζεται μόνο και αποκλειστικά για τον εαυτό του και καθόλου, μα καθόλου για τον διπλανό του. Ναρκισσισμός σημαίνει ότι εγώ, για παράδειγμα, ασχολούμαι μόνο με τον εαυτό μου και ταυτόχρονα δεν ανέχομαι την απόρριψη από οποιονδήποτε άλλο». Αν αλλάξουμε τη λέξη «εαυτός» με τη λέξη «ομάδα» (στο σημείο που ο χούλιγκαν ταυτίζει την ύπαρξη του εαυτού του με την ύπαρξη της ομάδας του), μπορούμε να καταλάβουμε γιατί οι  ομάδες δύσκολα θα μπορέσουν (αν βεβαίως το επιθυμούν) να συμβάλουν ουσιαστικά στην περιστολή του φαινομένου.

Σύμφωνα με το Γιώργο Λυκοκάπη, «είναι κοινό μυστικό πως σύνδεσμοι οργανωμένων οπαδών χρησιμοποιούνται ως “προκάλυμμα” από εγκληματικά στοιχεία, ως “καταφύγιο” για την εγκληματική τους δράση (ληστείες, εμπόριο ναρκωτικών, εκβιασμοί)» και «στα επεισόδια της Νέας Σμύρνης, για πρώτη φορά είχαμε δει την κοινή δράση χούλιγκαν συνδέσμων οπαδών αντίπαλων ομάδων έναντι του “κοινού εχθρού”, της Αστυνομίας!  Ήταν η περίοδος του “σκληρού” lockdown, του κλεισίματος των γηπέδων, με το κόσμο των χούλιγκαν να αναζητεί άλλα πεδία δράσης για να “εκτονωθεί”». Αν προσθέσουμε σε όλο αυτό τον γενικότερο αμοραλισμό των ημερών μας, αλλά και τη γενικότερη αίσθηση πως η νεότερη γενιά, ειδικότερα, έχει εξοικειωθεί με την ιδέα του φόνου και της εγκληματικότητας (μέσα από τις εικόνες που καθημερινά περνούν μπροστά τους τόσο από την τηλεόραση, όσο, και πολύ περισσότερο, από τα διάφορα παιχνίδια στον υπολογιστή και το κινητό), αντιλαμβανόμαστε ότι βιώνουμε μια κατάσταση που πολύ δύσκολα μπορεί να ανατραπεί.

Για να συμβεί κάτι τέτοιο, θα πρέπει να αλλάξει πρωτίστως η νοοτροπία μας, όχι μόνο ως φιλάθλων και οπαδών, αλλά, πολύ περισσότερο, ως ανθρώπων. Επιβάλλεται να επιδιωχθεί η επιστροφή του ανθρωπισμού ως αξία τόσο στην εκπαίδευση, όσο και στη ζωή μας γενικότερα. Η σύσσωμη κινητοποίηση για τη σύλληψη των δολοφόνων του άτυχου Άλκη, και η πάνδημη εκδήλωση συμπαράστασης μπορεί να αποτελούν την αρχή μιας γενικότερης προσπάθειας να αλλάξει κάτι. Ας το ελπίσουμε, αν και φοβάμαι ότι γρήγορα κι αυτό θα περάσει στη λήθη.

Γράφει

ο Κώστας Κωσταβασίλης