Η έντονη όσο και ποιοτική πολιτιστική δραστηριότητα των τελευταίων ημερών, με πρωτοβουλία του Δήμου Αρταίων, σε συνεργασία με τους πολιτιστικούς φορείς της πόλης μας, θύμισε ότι τη Δευτέρα που μας πέρασε γιορτάζονται παγκοσμίως τα Φεστιβάλ. Κι αυτό διότι ο Εκπαιδευτικός, Επιστημονικός και Πολιτιστικός Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών, ευρύτερα γνωστός ως UNESCO, καθιέρωσε την τέταρτη ημέρα του Ιουλίου, ως η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΦΕΣΤΙΒΑΛ. Μια επιλογή που προσάπτει τη δέουσα σημασία, αναγνώριση και συμβολή των Φεστιβάλ, όλων των μορφών, στην καταγραφή και ανάδειξη μέσω του Φεστιβαλικού θεσμού, του πνεύματος και της τέχνης.
Σύμφωνα με το «Βικιλεξικό», ως φεστιβάλ ορίζεται μια «σειρά από καλλιτεχνικές εκδηλώσεις πανηγυρικού ή ενίοτε διαγωνιστικού χαρακτήρα που οργανώνονται κάθε χρόνο στους ίδιους χώρους και κατά το ίδιο χρονικό διάστημα». Σε άρθρο του στο CNNGreece, ο μουσικοκριτικός Γιάννης Σβώλος υποστηρίζει ότι «ο θεσμός του θερινού φεστιβάλ παραστατικών τεχνών (θέατρο, όπερα, μουσική, χορός) διαδόθηκε και αναπτύχθηκε έντονα διεθνώς μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πρότυπο και αφετηρία του υπήρξαν ιστορικές διοργανώσεις που λειτουργούσαν στον ευρωπαϊκό χώρο από την εποχή του μεσοπολέμου αλλά και από ακόμη παλαιότερα». Πολλά φεστιβάλ εγκαινιάστηκαν σε διάστημα λιγότερο από πενταετία μετά το πέρας του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ως απάντηση στο επιτακτικό αίτημα επανεκκίνησης και ανασύνταξης της πολιτιστικής ζωής. Άλλα, τέλος, ιδρύθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα και αποτελούν ώριμο καρπό της μεταπολεμικής οικονομικής ευημερίας και πολιτιστικής ανάπτυξης. Όπως μπορεί κανείς να διαπιστώσει στον ιστότοπο της Ένωσης Ευρωπαϊκών Φεστιβάλ , σήμερα στην διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργούν περισσότερα από 100 μεγάλα και μικρά θερινά φεστιβάλ. Όλα αξιοποιούν και ανακυκλώνουν την έντονη, διεθνή κινητικότητα έργων, καλλιτεχνών και ιδεών, όλα συνδυάζουν σε διαφορετικές ποσοστώσεις αμιγώς πολιτιστικές με εμπορικές και οικονομικές/τουριστικές όψεις.
Σύμφωνα με το Γιάννη Σβώλο, «βασικοί, αυτονόητοι, σταθεροί στόχοι των θερινών φεστιβάλ ήσαν και παραμένουν οι εξής: 1. Η παραγγελία, υλοποίηση και παρουσίαση νέων, πρωτότυπων παραγωγών έργων μουσικής, όπερας, χορού και θεάτρου, οι οποίες δεν παρουσιάζονται και δεν θα παρουσιαστούν αλλού. Τυπικό παράδειγμα είναι το Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ (μουσική, όπερα, θέατρο). […] 2. Η προβολή του εθνικού πολιτισμού της φιλοξενούσας χώρας, ιστορικού αλλά και σύγχρονου, στο πλαίσιο μιας διοργάνωσης με διεθνή ορατότητα. Μεταξύ άλλων, τα διεθνή θερινά φεστιβάλ λειτουργούν συνειδητά ως εργαστήρια οικοδόμησης πολιτιστικής ταυτότητας, η οποία εκπέμπεται και προβάλλεται δυναμικά προς τα έξω. Τυπικό παράδειγμα […] αποτελεί το δικό μας Φεστιβάλ Αθηνών. 3. Η προσφορά στο εγχώριο κοινό σημαντικών, σύγχρονων διεθνών παραγωγών και γενικότερα η γνωριμία του με σημαντικά επιτεύγματα από το διεθνές ιστορικό απόθεμα των παραστατικών τεχνών. Ως τέτοιο, μέσα από εισαγόμενες παραστάσεις και παραγωγές μουσικής και χορού, λειτούργησε […]και το διεθνές Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας. 4. Η παρουσίαση είτε, σπανιότερα, παραγγελία και παρουσίαση σύγχρονων, νέων έργων. 5. Η συγκεντρωτική παρουσίαση του έργου μεμονωμένων δημιουργών από το πεδίο των παραστατικών τεχνών, όπως κορυφαίων συνθετών, χορογράφων, σκηνοθετών, θεατρικών συγγραφέων κλπ. Τυπική περίπτωση τέτοιου τύπου συνιστά το Φεστιβάλ του Μπάιροϊτ όπου παρουσιάζονται μόνον έργα του Ρίχαρντ Βάγκνερ. […] 6. Η ενίσχυση του τουρισμού μέσω του πολιτισμού. Τυπική τέτοια περίπτωση είναι το Φεστιβάλ στην Αρένα της Βερόνας. […]».
Γενικό χαρακτηριστικό που καθορίζει από βαθιά την κοινή ταυτότητα και καθιστά εφικτή τη λειτουργία των ευρωπαϊκών φεστιβάλ είναι ότι αυτά ιδρύθηκαν και λειτουργούν σε ιστορικά ώριμες κοινωνίες, πραγματιστικά συγκροτημένες και, γενικώς, οικονομικά υγιείς. Δεδομένη θεωρείται η βασική αξία της συνέχειας. Σε πρακτικό επίπεδο αυτό μεταφράζεται στη διαρκή, δίχως αποκλεισμούς ενασχόληση με το σύνολο του πολιτιστικού αποθέματος, δηλαδή με τους «κλασικούς» αλλά και με τους δημιουργούς του ιστορικού μοντερνισμού στα πεδία της μουσικής, του θεάτρου, του χορού. Αυτό συντελείται μέσα από ένα πνεύμα που συνδυάζει αγάπη, σεβασμό, κριτική θεώρηση και γόνιμη αναβάπτιση στις θεματικές του παρόντος.
Στην πόλη μας, όσο κι αν μεμψιμοιρούμε, όσο κι αν επιζητούμε το τέλειο, υπάρχει η δυνατότητα εδραίωσης ενός θεσμού που μπορεί να εξελιχθεί σε φεστιβάλ με πανελλήνια (αν μη τι άλλο) απήχηση. Το Arta’s street music festival, εφόσον ενισχυθεί με τη σύμπραξη του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Παν/μίου Ιωαννίνων (πρώην ΤΛΠΜ Άρτας), καθώς και με τη συμμετοχή μουσικών σχημάτων από το Μουσικό Σχολείο, τα Ωδεία, αλλά και τα ερασιτεχνικά και επαγγελματικά σχήματα που δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή, μπορεί να συμβάλει στην προβολή του τόπου. Σ’ αυτό θα συντελούσε ακόμη περισσότερο μια πιθανή ενίσχυση του θεσμού από τους τοπικούς φορείς (Επιμελητήριο, Εμπορικός Σύλλογος, Σύλλογος Καταστημάτων Εστίασης κ.λπ.), στο πλαίσιο μιας συνεργασίας για την εξέλιξη του Street Music Festival σε κεντρική πολυθεματική φεστιβαλική διοργάνωση με ανάδειξη της τοπικής κουζίνας, στήριξη των τοπικών εμπορικών καταστημάτων, προσέλκυση τουριστικού κοινού κ.ο.κ. Σε συνδυασμό και με το παζάρι (εφόσον αυτό πλαισιωνόταν με την Έκθεση και δράσεις πολιτισμού που θα έφερναν τους επισκέπτες του μέσα στην πόλη και κοντά στα καταστήματά της), θα μπορούσε να διαμορφωθεί (με την κατάλληλη προβολή) ένας φεστιβαλικός θεσμός που θα ήταν δυνατόν να ενισχύσει σημαντικά τόσο τον πολιτισμό, όσο και την οικονομία όχι μόνο της πόλης αλλά ολόκληρου του νομού.
Γράφει ο
Κώστας Κωσταβασίλης