Καθώς έχουν απομείνει λιγότερο από εφτά μέρες για τα Χριστούγεννα, ένα επίκαιρο ζήτημα που τίθεται συχνά-πυκνά προς συζήτηση είναι η λεγόμενη «κατάθλιψη των εορτών» ή και «κατάθλιψη των Χριστουγέννων». Σύμφωνα με την ιστοσελίδα psychologynow.gr, «Η “κατάθλιψη” ή καλύτερα η “καταθλιπτική διάθεση” έχει χαρακτηριστικά της κοινής κατάθλιψης, με τη διαφορά πως εντείνεται ή εμφανίζεται τις μέρες αυτές. Χαρακτηρίζεται από αισθήματα θλίψης, μελαγχολίας, απογοήτευσης και ματαιότητας, έλλειψη διάθεσης για κοινωνικές επαφές και τάση απομόνωσης. Το φαινόμενο της “κατάθλιψης των εορτών ”άρχισε να εντείνεται καθώς και να απασχολεί και εκ τούτου να μελετάται, κυρίως από τη δεκαετία του ’80 και ύστερα. Κι αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο μια και η δεκαετία του ’80 σηματοδότησε τουλάχιστον για την Ευρώπη την αρχή ενός προτύπου καταναλωτικού εορτασμού των Χριστουγέννων που φόρτωνε τους ανθρώπους με επιπλέον υποχρεώσεις, έξοδα, δώρα και προπαντός με την εικόνα του πως θα έπρεπε να είναι, να αισθάνονται και να συμπεριφέρονται τις μέρες αυτές, ώστε να είναι χαρούμενοι». Είναι, λοιπόν, ένα φαινόμενο του καιρού μας, κατά κύριο λόγο, αν και στο παρελθόν, ενδεχομένως να υπήρχε, αλλά να μην είχε ταυτιστεί με την πάθηση της κατάθλιψης ή να θεωρούνταν ως ένα μάλλον περιθωριακό συναίσθημα, αν θυμηθούμε την «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία», του Τσαρλς Ντίκενς και τον γκρινιάρη, φιλάργυρο Εμπενίζερ Σκρουτζ που δεν ήθελε να ακούει για Χριστούγεννα.
Στο πλαίσιο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι φορείς της Εκκλησίας ευαισθητοποιούνται πάνω σ’ αυτό το σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο και επιχειρούν να το προσεγγίσουν και να το αναλύσουν. Είναι μια προσπάθεια επαφής της Εκκλησίας με το εκκλησίασμα, πέρα από τα όρια που τίθενται από το τυπικό της (Θεία Λειτουργία, ακολουθίες κ.λπ.). Μπορούσε κανείς να το διαπιστώσει αυτό στην εκδήλωση του Ενοριακού Κέντρου Γραμμενίτσας, στο Πνευματικό Κέντρο στην πλατεία του χωριού, το Σάββατο 16 του μηνός, στις 6.30 μ.μ., με θέμα ακριβώς αυτή την κατάθλιψη των Χριστουγέννων και ομιλητή τον καθηγητή του τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κ. Παναγιώτη Υφαντή. Σ’ έναν καλαίσθητο χώρο, όπου ο επισκέπτης αισθάνεται αμέριστη φιλοξενία και εντάσσεται σ’ ένα πνεύμα κοινότητας και αλληλεγγύης-αλληλεπίδρασης, ο κος Υφαντής προσέγγισε το θέμα της κατάθλιψης των εορτών όχι μόνο θεολογικά, αλλά και κοινωνιολογικά και ιστορικά, ενώ στην εκτενή συζήτηση που ακολούθησε (και η οποία ήταν μεγαλύτερης διάρκειας από την εισήγηση του ομιλητή) τέθηκαν ουσιαστικά ζητήματα προβληματισμού.
Αυτό που επί της ουσίας αναρωτιέται κανείς είναι το γιατί μια περίοδος που θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως περίοδος χαράς και αγαλλίασης (όχι μόνο από θεολογικής απόψεως λόγω του αγγέλματος της Θείας Γέννησης που αποτελεί για κάθε χριστιανό άγγελμα ελπίδας, αλλά και από κοινωνικής, δεδομένου ότι υπάρχει περίοδος εορτών, διακοπών, εορταστικών εκδηλώσεων κ.λπ.), προκαλεί συμπτώματα και αισθήματα κατάθλιψης σε μια σειρά ανθρώπων διαφορετικής κοινωνικής και εθνικής προέλευσης, με διαφορετικά ηλικιακά, φυλετικά και άλλα χαρακτηριστικά. Μια απάντηση μπορεί να είναι η ίδια η αλλοτρίωση του πνεύματος των Χριστουγέννων και η μετατροπή τους σε μια προσεκτικά σχεδιασμένη καμπάνια καταναλωτικής εξαλλοσύνης και απεριόριστου ξεφαντώματος που ενισχύεται από την αίσθηση μοναξιάς και απομόνωσης που επιφέρει στο σύγχρονο άνθρωπο η τεχνολογία. Υπό αυτό το πρίσμα η αδυναμία συμμετοχής στο καταναλωτικό αυτό ξεφάντωμα προκαλεί αισθήματα θλίψης, ενώ και η αλόγιστη συμμετοχή σ’ αυτό ενισχύει τα ίδια συναισθήματα, καθώς δεν πρόκειται για ουσιαστική ανθρώπινη επαφή, αλλά για πρόσκαιρη κάλυψη ενός συναισθηματικού κενού με υλικά μέσα.
Δεν είναι μόνο αυτή η αιτία, όμως, όπως πολύ ορθά τονίστηκε και στην εισήγηση, αλλά και στη συζήτηση που έγινε στην εκδήλωση. Μέσα από μια πολύ όμορφη ιστορία του Λουίτζι Πιραντέλλο, ο ομιλητής τόνισε ότι μια θλίψη μπορεί να δημιουργηθεί και μέσα στους κόλπους των πιστών. Αν για όσους δεν έχουν ανακαλύψει την ουσία του πνεύματος των Χριστουγέννων, (που είναι στην πραγματικότητα η επαφή με το θαύμα της Θείας Γέννησης, της ενσάρκωσης μ’ άλλα λόγια του Θείου Λόγου ώστε να δώσει στον άνθρωπο την ελπίδα της νίκης επί του θανάτου), η κατάθλιψη νοείται ως αποτέλεσμα αυτής ακριβώς της πλάνης που οδηγεί στην καταναλωτική μανία, για τους ανθρώπους που τηρούν το τυπικό των Χριστουγέννων και μπορεί να πηγαίνουν κάθε Κυριακή στην εκκλησία, πώς μπορεί να εξηγηθεί μια τέτοια στάση; Ο Πιραντέλλο το αποδίδει, εν ολίγοις, στο γεγονός ότι η πλάνη της ματαιοδοξίας και, ίσως, και της προβολής εμφιλοχωρεί και στους ανθρώπους της Εκκλησίας, με αποτέλεσμα, ενίοτε, να μην αποδίδεται το πνεύμα αυτό της ανιδιοτελούς και άνευ όρων Αγάπης προς το συνάνθρωπο, με τον τρόπο που πρέπει κι έτσι να οδηγούμαστε σε θλίψη, ενώ για τους μεγαλύτερους σε ηλικία, μπορεί να φταίει και το αίσθημα της μοναξιάς που βιώνουν κυρίως τα άτομα τρίτης ηλικίας. Πάντως, σύμφωνα με τον κο Υφαντή, η κατάθλιψη των Χριστουγέννων δεν θα πρέπει να θεωρείται ιδιάζουσα ασθένεια τόσο, όσο, μάλλον, ένα σύνδρομο με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που θα πρέπει, ωστόσο, να αντιμετωπιστεί.
Σε κάποιο σημείο της συζήτησης η κατάθλιψη αυτή αντιμετωπίστηκε ως δείγμα της συναίσθησης ότι χάνουμε την παιδικότητα και την αθωότητα της παιδικής μας ηλικίας, μέσα από την οποία τα Χριστούγεννα φαντάζουν ως εποχή όχι μόνο χαράς, αλλά και θαυμάτων. Η απάντηση, λοιπόν, στο σύνδρομο αυτό των ημερών θα μπορούσε να είναι αυτή ακριβώς η παιδικότητα. Η επιστροφή, δηλαδή, στην ανυπόκριτη και όσο πιο αληθινή επαφή με το συνάνθρωπο, η προσπάθεια για επαφή με την παράδοση αλλά και με την εποχή μας, η αίσθηση πως με τη δική μας μικρή συμβολή μπορούμε να κάνουμε τη ζωή λίγο καλύτερη για το διπλανό μας. Όσο κι αν φαίνεται δύσκολο, είναι κάτι που μπορεί να συμβεί. Οι άνθρωποι του Ενοριακού Κέντρου Γραμμενίτσας το αποδεικνύουν. Καλά Χριστούγεννα!!
Δείτε εδώ κείμενα του κ.Κωσταβασίλη.