Η πρόσφατη ψήφιση του νόμου για το ΕΣΥ δημιουργεί μια σειρά από προβληματισμούς σχετικά με το μέλλον τόσο του ίδιου του Εθνικού Συστήματος Υγείας, όσο και των δομών παροχής υπηρεσιών υγείας του Δημοσίου. Με μια πρώτη ματιά, η εφαρμογή αυτού του νόμου θα έχει ως πιθανό αποτέλεσμα τη χρησιμοποίηση του ΕΣΥ προς άγρα ιδιωτικών πελατών. Είναι πολύ δύσκολο να μην υποκύψεις στον πειρασμό, τα λεφτά είναι καλά και εύκολα και η εποχή μας τα έχει αναγάγει σε αξία. Επιπλέον ενδέχεται να οδηγήσει στη χρήση του ΕΣΥ για ιδιώτες πελάτες παρακάμπτοντας λίστες και ιατρικές προτεραιότητες.
Αν π.χ. ένας χειρουργός του ΕΣΥ χειρουργήσει ιδιωτικά και υπάρξει επιπλοκή, και ο ασθενής δεν δύναται να νοσηλευτεί ιδιωτικά, θα τον βάλει στο δημόσιο νοσοκομείο. Επιπλέον από αρκετούς ειδικούς του χώρου θεωρείται βέβαιη η υποβάθμιση των υπηρεσιών του ΕΣΥ από τους ιδιωτεύοντες ιατρούς, καθώς είναι αδύνατον να δουλεύουν περισσότερες ώρες με την ίδια ποιότητα, αναγκαστικά, λοιπόν, θα κοιτάξουν να μην ταλαιπωρηθούν εκεί όπου μπορούν να το κάνουν, δηλαδή στο Δημόσιο νοσοκομείο. Οι ασθενείς θα εξυπηρετούνται ίσως πιο γρήγορα, αλλά αυτό έτσι κι αλλιώς συμβαίνει αν πληρώνεις. Η τελική κατάληξη είναι ότι θα την πληρώσουν οι μη έχοντες. Όπως τονίζει σε ανάρτησή του Έλληνας ιατρός που επέστρεψε από πολυετή άσκηση της επιστήμης του στη Δανία, «θεωρητικά διάφορα σχέδια σαν αυτό έχουν τα θετικά τους. Εφαρμόζονται σε πολλές χώρες με επιτυχία. Το έζησα, το έκανα στην Δανία. Μιλάμε όμως για άλλους μισθούς στο Δημόσιο, άλλο ήθος από γιατρούς και ασθενείς, άλλους ελέγχους για μαύρο χρήμα. Εδώ είναι Βαλκάνια».
Η τελευταία αυτή τοποθέτηση φέρνει στο προσκήνιο ένα ζήτημα που τέθηκε και στην πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση-διάλεξη του Ιατρικού Συλλόγου, σε συνεργασία με το Μουσικοφιλολογικό Σύλλογο Άρτης «Ο ΣΚΟΥΦΑΣ» και το Δικηγορικό Σύλλογο, με ομιλητή τον διαπρεπή συμπατριώτη μας, Μιχαήλ Γ. Καρατσιώλη, Δικαστικό Πληρεξούσιο Α΄ του Νομικού Συμβουλίου του κράτους, σχετικά με τις αποζημιώσεις από ιατρικά σφάλματα κ.λπ. Στην εκδήλωση αυτή, λοιπόν, μπήκε το ερώτημα της ευθύνης της πολιτείας η οποία δεν παρέχει τα απαραίτητα τεχνικά, υλικά, θεωρητικά εφόδια και το αναγκαίο προσωπικό, ώστε να εφαρμόζονται στο έπακρο όλα τα πρωτόκολλα που είναι αναγκαία στα νοσοκομεία, με αποτέλεσμα όλες οι ευθύνες να βαραίνουν τους ιατρούς. Θυμίζει αυτό, το ανάλογο που γίνεται στα σχολεία, όπου ζητείται από τους εκπαιδευτικούς να εφαρμόζουν νέες παιδαγωγικές μεθόδους (που σχεδιάζονται σε συστήματα με ολιγομελείς τάξεις, ευελιξία προγράμματος και πληθώρα μέσων), σε τελείως αντίθετες συνθήκες από αυτές που ο σχεδιασμός των συστημάτων αυτών προβλέπει! Κι όλα αυτά στο βωμό της λογικής της εξοικονόμησης χρημάτων από τον περιορισμό του κοινωνικού κράτους.
Η αντίληψη ότι για την εξοικονόμηση χρημάτων θα πρέπει να στραφεί το κράτος στην αποκόμιση εσόδων από τους πολίτες που καταφεύγουν στις υπηρεσίες του Δημόσιου Συστήματος Υγείας είναι, υπό αυτές τις συνθήκες, εκβιαστική, πονηρή και εγκληματική. Είναι εκβιαστική διότι βασίζεται ακριβώς στην ανάγκη και την επιθυμία του ανθρώπου να πολεμήσει την όποια του ασθένεια και να ζήσει, όσο γίνεται, σαν άνθρωπος. Είναι πονηρή, εξάλλου, η αντίληψη, διότι δεν αποβλέπει έστω στην ελάφρυνση, με κάποιο τρόπο, του πολίτη. Και, εν πάση περιπτώσει, τον τελευταίο καιρό πολύς περισσότερος ντόρος έχει γίνει για τους «σκελετούς» που βρίσκονται κρυμμένοι σε κιβωτούς, παρά για τους ζωντανούς που κυκλοφορούν νυχθημερόν στους δρόμους της Ελλάδας και τη διασφάλιση της υγείας τους. Τέλος είναι εγκληματική η αντίληψη αυτή διότι δεν λαμβάνει υπόψη της τις ειδικές ανάγκες των άπορων, αλλά και όλων εκείνων που αναγκάζονται, όχι επειδή οι ίδιοι το θέλησαν αλλά γιατί έτσι το έφερε η μοίρα, να στραφούν στο νοσοκομείο και στη δημόσια ιατρική περίθαλψη, χωρίς να μπορούν να διαθέσουν ποσά χρημάτων.
Δεν ξέρω ως νιώθουν οι πολιτικοί μας, ειδικά εκείνοι που αναγκάζονται να στηρίζουν τέτοιες πολιτικές. Μπορεί απλώς είναι τόσο αποκομμένοι από την κοινωνική πραγματικότητα που δεν τους νοιάζει τι γίνεται έξω από τον περιορισμένο κύκλο των γνωριμιών τους. Είναι η πολιτική ελίτ που προσπαθεί με νύχια και με δόντια να παραμείνει στις ηγεσίες των κομμάτων και της εξουσίας. Σε όλους αυτούς, εφόσον συνεχίζουν την τέτοια πολιτική τους, απάνθρωπη, ανάλγητη και σκληρή, θα πρέπει να θυμίσουμε τα λόγια που ο Αίμονας είπε στον τυραννικό πατέρα του, τον Κρέοντα, βασιλιά της Θήβας: «Πόλις γάρ ουκ έσθ’ ήτις ανδρός έσθ’ ενός», δηλαδή «Δεν υπάρχει κράτος που να ανήκει μόνο σε έναν».
Άποψή μου είναι ότι, αν το σύστημα του ΕΣΥ και η πολιτική της κοινωνικής πρόνοιας και της εφαρμογής του κοινωνικού κράτους κάπου στράβωσαν, δεν φταίνε αυτοί καθαυτοί οι θεσμοί, αλλά η ανεπάρκεια όσων κλήθηκαν να τους εφαρμόσουν και να χειριστούν την εξουσία που συνεπαγόταν αυτή η διαχείριση. Συνεπώς δεν θα πρέπει να απαξιώνουμε συλλήβδην τη δημόσια υγεία, τη δημόσια παιδεία, την κοινωνική πολιτική, την ασφάλιση. Τουναντίον, θα πρέπει να τις ενισχύσουμε.
Αυτή όμως είναι λύση που απαιτεί αλλαγή πολιτικής αντίληψης από την πολιτική ηγεσία, μεταβολή νοοτροπίας απ’ όλους μας και, πρωτίστως, ενδιαφέρον για το συνάνθρωπο. Στις εποχές που ζούμε όλα αυτά μας είναι απολύτως απαραίτητα.