Με την ευκαιρία της έναρξης της σχολικής χρονιάς για τους/τις εκπαιδευτικούς (από τη Δευτέρα 2 του μηνός) και την επικείμενη αντίστοιχη έναρξη για τους/τις μαθητές/τριες (από την Τετάρτη 11 του μηνός), θα ήθελα να επισημάνω, για μια ακόμη φορά, πόσο μικρή σχέση ή επαφή έχουν τα κεντρικά ΜΜΕ, αλλά και η εκάστοτε ηγεσία του αρμόδιου Υπουργείου με τα όσα συμβαίνουν στους σχολικούς χώρους, αλλά και με την καθημερινότητα των μαθητών και μαθητριών. Το λέω αυτό διότι τελευταία έγινε μεγάλος ντόρος με τις 11 «αλλαγές» του Υπουργείου παιδείας από τη νέα σχολική χρονιά, όπως εμφανίστηκαν στα ραδιοτηλεοπτικά ΜΜΕ αλλά και στις απανταχού ιστοσελίδες. Αν εξαιρέσουμε ορισμένες θετικές πρωτοβουλίες που πράγματι αποτελούν καινοτομίες (απομένει να δούμε αν θα λειτουργήσουν προς όφελος των παιδιών), όπως οι διαδραστικοί πίνακες, το ψηφιακό φροντιστήριο, η πλατφόρμα e-parents , τα υπόλοιπα που ανακοινώθηκαν αποτελούν μάλλον επανάληψη ήδη υπαρκτών μέτρων ή παλαιότερων τέτοιων που κάποια στιγμή αναιρέθηκαν και τώρα επανέρχονται.

Θα επικεντρωθώ, για αρχή, στο ζήτημα της χρήσης κινητών τηλεφώνων στα σχολεία. Αντιγράφω από ενημερωτικές ιστοσελίδες τίτλους όπως «Κινητό στην τσάντα: τέλος στη χρήση τους εντός του σχολείου» ή «Αποβάλλονται τα κινητά τηλέφωνα από τα σχολεία». Τέτοιοι τίτλοι υπονοούν ότι η χρήση κινητών τηλεφώνων επιτρεπόταν μέχρι τώρα στους σχολικού χώρους και τώρα πια ως δια μαγείας δεν θα επιτρέπονται! Ουδέν ψευδέστερον τούτου, όμως, διότι τα κινητά τηλέφωνα στο σχολείο απαγορεύονται ήδη από το 2006, με επανάληψη κατά καιρούς και συμπλήρωση των απαγορεύσεων. Χαρακτηριστικά με την Εγκύκλιο Φ.25/103373/Δ1/22-6-2018 του Υπουργείου Παιδείας ορίζονταν τα εξής: «1. Οι μαθητές δεν επιτρέπεται να έχουν στην κατοχή τους κινητά τηλέφωνα εντός του σχολικού χώρου. 2. Οι μαθητές δεν επιτρέπεται να έχουν στην κατοχή τους εκτός από κινητά τηλέφωνα και οποιαδήποτε άλλη ηλεκτρονική συσκευή ή παιχνίδι που διαθέτει σύστημα επεξεργασίας εικόνας και ήχου εντός του σχολικού χώρου.» Επομένως, ποιο είναι το νέο που κομίζει η πρωτοβουλία του Υπουργείου (η οποία, επιτρέπει την κατοχή κινητού τηλεφώνου από μαθητές/τριες, υπό την προϋπόθεση ότι θα το κρατούν στην τσάντα τους και όχι σε εμφανές σημείο); Και γιατί υπήρχε η διάχυτη αντίληψη ότι τα κινητά επιτρέπονταν μέχρι σήμερα; Προφανώς αυτό συνέβαινε διότι σχεδόν σε όλα τα σχολεία βλέπουμε μαθητές/τριες με κινητό στα χέρια, ενώ δεν ήταν λίγες και οι περιπτώσεις όπου υπήρχαν φαινόμενα φωτογράφισης μαθητών/τριών από συμμαθητές/τριες τους.

Το όλο ζήτημα είχε να κάνει με δύο παραμέτρους. Αφενός την όλο και μεγαλύτερη εξάρτηση των παιδιών μας από τα ηλεκτρονικά μέσα (κυρίως τα κινητά τους), αφετέρου με την αδυναμία του κράτους να εξειδικεύσει τον τρόπο με τον οποίο οι εκπαιδευτικοί θα έπρεπε να αντιδράσουν αν έβλεπαν κινητό. Πουθενά δεν προβλεπόταν, ας πούμε, κατάσχεση του κινητού, υπήρχε η υποχρεωτική διαβάθμιση των κυρώσεων, ενώ, αν κάποιος εκπαιδευτικός ζητούσε το κινητό (τουλάχιστον στα Λύκεια) εισέπραττε άρνηση, για να μην επισημάνω και το γεγονός ότι υπήρχαν και περιπτώσεις γονέων που τηλεφωνούσαν στα τέκνα τους την ώρα του μαθήματος ή του διαλείμματος. Με το φόβο της πιθανής μήνυσης από γονέα ή μαθητή, ποιος εκπαιδευτικός θα επιχειρούσε να επιβάλει απαρέγκλιτα την εφαρμογή του νόμου; Πολλώ δε μάλλον που, δυστυχώς, οι σημερινοί έφηβοι φαίνονται απόλυτα εξαρτημένοι από το κινητό, το διαδίκτυο και την τεχνολογία που αυτά αντιπροσωπεύουν. Όλο και περισσότερο όλοι μας γινόμαστε μάρτυρες μιας ιδιότυπης σχέσης των νέων (παιδιών αλλά κυρίως εφήβων) με την τεχνολογία. Τα περισσότερα παιδιά στο γυμνάσιο και το λύκειο διαθέτουν κινητό τηλέφωνο (συνήθως υψηλής τεχνολογίας με σύνδεση στο διαδίκτυο), κρατούν ενεργούς λογαριασμούς στο τουίτερ, το ίνσταγκραμ και άλλες ανάλογες πλατφόρμες, ανταλλάσσουν μηνύματα μέσω κινητών, αρνούνται να τα απενεργοποιήσουν όταν τους ζητείται ή εξανίστανται στην ιδέα ότι μπορεί να βρεθούν σε χώρο χωρίς σύνδεση στο διαδίκτυο, πολύ περισσότερο αν τους ζητήσει κανείς να αποχωριστούν τα πολύτιμα ηλεκτρονικά τους εργαλεία για μια βόλτα στη φύση.

Με αυτό το δεδομένο, λοιπόν, πώς μπορεί κανείς να αντιδράσει; Η λογική της τελευταίας ρύθμισης του Υπουργείου είναι αυστηρό ποινολόγιο. Ωστόσο, δεν υπάρχει ειδική ποινή για τη χρήση κινητού. Το ποινολόγιο που τέθηκε σε ισχύ από τον Απρίλιο αυστηροποιεί το γενικότερο πλαίσιο ποινών. Σύμφωνα με διευκρινίσεις του Υπουργού σε πρόσφατη συνέντευξη, σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι ο/η μαθητής/τρια μαγνητοφωνεί ή φωτογραφίζει ή βιντεοσκοπεί με οποιοδήποτε τρόπο εκπαιδευτικούς ή συμμαθητές/τριες του/της, τότε ο/η Διευθυντής/ντρια της σχολικής μονάδας ζητά άμεσα από τον/τη μαθητή/τρια να απενεργοποιήσει τη συσκευή και να την παραδώσει, καλώντας τους γονείς/κηδεμόνες των εμπλεκομένων να προσέλθουν στο σχολείο, προκειμένου να λάβουν γνώση του περιστατικού. Παράλληλα, οφείλει να αξιολογήσει παιδαγωγικά το περιστατικό, και ανάλογα με τη βαρύτητά του, είτε να επιληφθεί ο/η ίδιος/α (3 μέρες αποβολή) είτε να το παραπέμψει στον Σύλλογο Διδασκόντων/ουσών (5 μέρες αποβολή). Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, το μέτρο αφορά τη βιντεοσκόπηση ή φωτογράφιση και όχι συλλήβδην τη χρήση. Για την τελευταία, μάλιστα, όπως αναφέρει η εκπαιδευτική ιστοσελίδα esos.gr, όταν ρωτήθηκε το γραφείο του υπουργού τι θα γίνει στην περίπτωση που θα κουδουνίσει το κινητό ενώ είναι στην τσάντα και όχι σε εμφανές σημείο, η απάντηση που δόθηκε είναι η εξής: «Θα αφεθούν κάποιες παράμετροι στην κρίση των καθηγητών». Δηλαδή οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να βρεθούν αντιμέτωποι με το δίλημμα της επιβολής αυστηρών ποινών με τον κίνδυνο να επιβαρυνθεί το κλίμα του σχολείου (καταλήψεις, διαμαρτυρίες, βανδαλισμοί κ.λπ.) ή της ανοχής στη χρήση κινητών με τον κίνδυνο να υποστούν τις συνέπειες μιας τέτοιας πράξης. Το πρόβλημα δε λύνεται με υπεκφυγές. Το Υπουργείο θα πρέπει, αν θέλει να εφαρμόσει αυστηρές ποινές, να τις προσδιορίσει σε κάθε περίπτωση χρήσης κινητού (ακόμη και για κουδούνισμα μέσα στην τσάντα) και να προστατέψει τους/τις εκπαιδευτικούς που θα κληθούν να εφαρμόσουν αυτές τις ποινές από πιθανά αντίποινα (μηνύσεις, αγωγές, βιαιοπραγίες κ.λπ.). Ωστόσο κάποια στιγμή θα πρέπει όλοι να ασχοληθούμε με την ουσία του προβλήματος που είναι η ανησυχητικά διογκούμενη εξάρτηση των νέων μας από τα κινητά, σε σημείο που να χάνουν την ικανότητά τους να σκέφτονται αυτόνομα, να διαβάζουν και να λειτουργούν κριτικά. Αυτό είναι το πραγματικό πρόβλημα, και, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, δε λύνεται με ποινές!

Δείτε εδώ κείμενα του κ.Κωσταβασίλη