Ο Αντώνης Δ. Σκιαθάς γεννήθηκε στην Αθήνα, ζει και εργάζεται στην Πάτρα. Σπούδασε χημικός μηχανικός με μεταπτυχιακές σπουδές στη Δημιουργική γραφή. Έχουν εκδοθεί 14 ποιητικά βιβλία του. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε 15 γλώσσες. Ίδρυσε το Γραφείον Ποιήσεως Ελλάδας, το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας, τα Βραβεία Jean Moreas και το www.culturebook.gr. Είναι μέλος των Δ.Σ του Ελληνικού Ιδρύματος Βιβλίου και Πολιτισμού και της Εταιρείας Συγγραφέων. Είναι μέλος του Κύκλου Ποιητών, του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός και του PEN Greece, κι επίτιμος πρόεδρος της Greek Library of London. Η ποιητική του συλλογή Αρχιτεκτονική της σιωπής το 2023 ήταν υποψήφια για το Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Η ποιητική του συλλογή Τριλογία: Χρόνος – Σιωπή – Μύθος (ΑΩ Εκδόσεις, 2024) μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.

Ποια ήταν τα πρώτα σας διαβάσματα;

Οι μνήμες μου φτάνουν πίσω στη δεκαετία του ’70 που, ως μαθητής του Λυκείου Αρρένων Λόφου Αξιωματικών στο Περιστέρι, λίγο μετά τη χούντα των συνταγματαρχών, άρχισα να γράφω με έμφαση στην ποίηση. Τα πρώτα μου διαβάσματα ήταν τα ποιήματα του Καβάφη στο δίτομο των εκδόσεων του Ικάρου, τα ποιήματα του Καρυωτάκη και πολλά κείμενα που αφορούσαν τη γαλλική λογοτεχνία των αρχών του 20ού αιώνα, όπως αυτά των Λουί Αραγκόν, Πολ Ελιάρ, Ρομπέρ Ντεσνός, Αντρέ Μπρετόν και σαφώς των τρανών Ανδρέα Κάλβου, Διονυσίου Σολωμού, Οδυσσέα Ελύτη, του δασκάλου Γιάννη Ρίτσου κ.ά.

Και η πρώτη σας επαφή με την ποίηση;

Η πρώτη μου επαφή με την ποίηση έγινε από τα πρώτα χρόνια του βίου μου, με τις αφηγήσεις της μητέρας μου για τον ποιητή που συνάντησε ως μύθο σ’ ένα καλοκαιρινό ταξίδι στη Σίφνο και ποιήματά του είχαμε στα αναγνωστικά του δημοτικού. Η μητέρα μου περιέγραφε τον Στέλιο Σπεράντζα, καθώς τον συνάντησε σ’ ένα κτήμα στη Σίφνο, ενώ παράλληλα διάβαζα τα ποιήματά του στις εργασίες που μου έβαζε η κ. Μελισσαροπούλου, δασκάλα μου στο δημοτικό. Στη βιβλιοθήκη που είχε δημιουργήσει ο πατέρας μου στο σπίτι μας, μαζί με την εγκυκλοπαίδεια του Ελευθερουδάκη και τους εκατοντάδες τόμους για την κοινωνιολογία με ό,τι αυτό συνεπάγεται, υπήρχαν εξαιρετικές μεταφράσεις του Γκαίτε, του Λόρδου Βύρωνα, βιβλία του Παλαμά και τόσων άλλων.

Πότε ξεκίνησε το ταξίδι σας στη συγγραφή; Και οι πρώτες δημοσιεύσεις;

Το ταξίδι της συγγραφής ξεκίνησε, όπως προανέφερα, στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης με αφορμή την αυτοκτονία της αδερφής ενός φίλου μου από το σχολείο, τις αναζητήσεις στα κείμενα του Καρυωτάκη και σαφώς στην ομάδα που είχε δημιουργήσει η Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση, την Ειρήνη και τον Αφοπλισμό ως εργαστήριο ποίησης με τρανούς οδηγούς τον Γ. Ρίτσο, τον Ν. Βρεττάκο, τον Τ. Σινόπουλο. Δημοσίευσα το πρώτο ποίημά μου σε ηλικία 17 χρονών και εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο μου το 1983, όντας φοιτητής του Πολυτεχνείου Πατρών στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών.

Ποια ήταν η αφορμή για να εκδοθεί η συλλογή σας Τριλογία: Χρόνος – Σιωπή – Μύθος;

Η έκδοση της Τριλογίας από τις εκδόσεις του τυποτέχνη και σημαντικού στο είδος του Πέτρου Μιχάλη καταγράφει την ποιητική μου μελέτη για τον χρόνο με την Κατασκοπεία του Χρόνου, για τη σιωπή με την Αρχιτεκτονική της σιωπής, για τον μύθο με τους Αφανείς μύθους. Η κάθε ενότητα εμπεριέχει 33 αυτόνομα ποιήματα, ενώ στην πρώτη ενότητα υπάρχει ένα ποίημα εισαγωγικό και ένα κείμενο που ολοκληρώνει την ενότητα με θέμα την αυτοχειρία του ποιητή με τα όσα βίωσε εν πτώσει θνητός. Η αφορμή αναφέρεται στους κώδικες του πώς και του γιατί του βίου των λέξεων.

Οι μνήμες άλλοτε γίνονται ερινύες και άλλοτε νεράιδες για τη συνέχιση του εγώ στις πατρίδες του εμείς.

Γράφετε: «Με το πανωφόρι του/ ιδρωμένο στην καρέκλα/ με το καπέλο του σύννεφο/ στην κρεμάστρα/ με το πριόνι του στις πληγές/ των δένδρων καρφωμένο». Τι είναι η ποίηση για σας;

Η ποίηση, όπως αναφέρει και ο Πολ Βαλερί, είναι «η ανάπτυξη ενός επιφωνήματος, η ποίηση είναι για τον πεζό λόγο ό,τι ο χορός για το περπάτημα» και συνεχίζει ότι «η ποίηση είναι μια ιδιαίτερη γλώσσα και συγκεκριμένα μια γλώσσα μέσα στη γλώσσα». Η ποίηση είναι ο κώδικας ζωής στον αιώνα των ανθρώπων, είναι η έκφραση του συνειδητού συναισθήματος στην κατανόηση της ανθρώπινης ύπαρξης στον χώρο και τον χρόνο, όπου οι μνήμες άλλοτε γίνονται ερινύες και άλλοτε νεράιδες για τη συνέχιση του εγώ στις πατρίδες του εμείς.

Λέτε: «Υπάρχει όμως και μια δανεική αγάπη στις αναφορές για τα χαλασμένα σπίτια για τους άδειους δρόμους με εκκλησίες και ανδριάντες φρεσκοβαμμένους». Γιατί η αγάπη είναι διαχρονική για την κοινωνία;

Το διαχρονικό στην ερώτησή σας βρίσκεται στην ανθρώπινη υπόσταση που τολμά να αναζητά σε χρόνους όπου η τεχνολογία γίνεται εργαλείο στα ανθρώπινα, τις ονομαστικές αξίες της αγάπης. Στο επίπεδο της κοινωνίας που τολμά ακόμα να αναζητά τα ανθρώπινα, η αγάπη ως μνήμη του εμείς μπορεί να διαμορφώσει διαχρονικά τις ελπίδες για ένα ανθρωποκεντρικό περιβάλλον με αξίες και αισθητική της αρμονίας που ορίζει εδώ και αιώνες η αρχαιοελληνική γραμματεία.

Διαβάζουν σήμερα οι Έλληνες ποίηση;

Οι Έλληνες διαβάζουν όλο και λιγότερο κι αυτό αποδεικνύεται από τα στατιστικά που καταγράφουν σε σχέση με τη φιλαναγνωσία. Η ποίηση στις προτιμήσεις του αναγνωστικού κοινού σήμερα είναι ο φτωχός συγγενής. Έτσι, βιώνουμε μια πληθωριστική εποχή με 1.000 και παραπάνω εκδόσεις ποιητικών συλλογών κάθε χρόνο, αλλά ελάχιστες από αυτές βρίσκονται στα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία της χώρας μας. Η εμπειρία μου από το Γραφείο Ποιήσεως που διευθύνω, από τις δημοσιεύσεις ποιημάτων ή ποιητικών κειμένων που πραγματοποιούμε στο culturebook.gr, είναι ότι μεγάλο κοινό παρακολουθεί τα λογοτεχνικά δρώμενα της χώρας μας και από το εξωτερικό, καθώς το συγκεκριμένο portal έχει ελληνόφωνους αναγνώστες σε 52 χώρες της υφηλίου.

Πολλοί νέοι γράφουν ποίηση. Το όνειρό τους είναι να εκδοθούν οι στίχοι τους. Παλαιότερα περίμεναν με αγωνία να αποκτήσει οντότητα η πρώτη τους ποιητική συλλογή. Σήμερα ανεβάζουν τα ποιήματά τους στο διαδίκτυο. Αυτή η εξέλιξη μπορεί να βοηθήσει την ποίηση;

Η οποιαδήποτε αναγνωστική πρόταση αφορά την ποίηση είναι υπέρ της. Το διαδίκτυο δίνει την ευκολία της επικοινωνίας, καθώς το ποιητικό κείμενο με τη φόρμα που διαθέτει μπορεί να επικοινωνηθεί αρκετά εύκολα στα social media και ταυτόχρονα πολύ γρήγορα να γίνει κομμάτι της καθημερινής αναγνωστικής εμπειρίας των χρηστών του. Όσον αφορά τους νέους, νομίζω ότι ευκολότερα από κάθε άλλη εποχή μπορούν να δουν τα «ποιήματά» τους τυπωμένα, καθώς η ψηφιακή εποχή δίνει αυτή τη δυνατότητα. Εδώ όμως είναι και το πιθανό πρόβλημα.

Η έκδοση ενός βιβλίου εξακολουθεί να είναι η ασφαλέστερη οδός;

Η έκδοση ενός βιβλίου ίσως ήταν η ασφαλέστερη οδός του προηγούμενου αιώνα. Τον 21ο αιώνα τα πάντα αλλάζουν και μάλιστα με πολύ γρήγορο ρυθμό. Υπάρχουν πλέον πολλοί τρόποι ένα κείμενο και μάλιστα ποιητικό να βρει το αναγνωστικό του κοινό. Άλλωστε, οι νέες τεχνολογίες ήδη αυτό το έχουν κάνει πράξη – λόγου χάρη, για το φεστιβάλ που ολοκληρώθηκε τον προηγούμενο Σεπτέμβριο, όλες τις πληροφορίες μπορείτε να τις ανακαλύψετε στα www.culturebook.gr, www.pwpf.gr.

Θα μας πείτε δυο λόγια για το Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας;

Το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας έχει δημιουργήσει τη δική του ταυτότητα και συνομιλεί άμεσα με το διεθνές ποιητικό γίγνεσθαι. Μέχρι τώρα έχει φιλοξενήσει 484 ποιητές και ποιήτριες από 50 χώρες. Συνεργάζεται με πανεπιστήμια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ συνομιλεί άμεσα με πολιτιστικά ιδρύματα πρεσβειών και διεθνείς φορείς λογοτεχνίας. Το έχει αγκαλιάσει και το στηρίζει η ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Ελλάδας. Χαρακτηριστικός είναι ο απολογισμός της οργανωτικής του επιτροπής, ενδεικτικά: Οι δράσεις και οι εκδηλώσεις του 7ου Φεστιβάλ πραγματοποιήθηκαν σε τρεις πόλεις –Αθήνα, Πάτρα, Μεσολόγγι– και συμμετείχαν σε αυτό 66 ποιητές και ποιήτριες από 20 χώρες.

Δείτε εδώ συνεντεύξεις του κ.Ιντζέμπελη